الفبا چیست؟

تعریف الفبا: الفبا مجموعه‌ای از حروفی است که برای نوشتن و خواندن استفاده می‌شوند. با ترکیب حروف کلمات ساخته می‌شوند. الفبای دری از سی و سه حروف تشکیل شده است.

جدول ذیل نشان دهنده تمامی حروف الفبای دری می باشد.

در این ویدیو نیز به معرفی الفبای دری پرداخته شده است.

حروف الفبای دری شامل بخش‌های ذیل میباشد:

حروف نقطه‌دار و بی‌نقطه: حروف الفبا در زبان دری به دو شکل نقطه‌دار و بی‌نقطه است. همچنین، تعداد زیادی از حروف در الفبای دری وجود دارد که شکل نوشتاری یکسان دارند اما تنها تعداد و جایگاه نقطه‌ها است که سبب تغییر صدا در حروف می‌شوند. الفبای دری شامل هفده حرف نقطه‌دار و شانزده حرف بی‌نقطه میشود. قابل یادآوریست که تنها حرف (ی) است که هم به شکل نقطه‌دار و هم بی‌نقطه نوشته می‌شود، اگر حرف (ی) در شروع و وسط کلمه بیاید به شکل نقطه‌دار (یـ)  و اگر در آخر کلمه بیاید به شکل بی‌نقطه (ی) می‌آید.

حروف نقطه‌دار:

حروف بی‌نقطه:

در این ویدیو نیز به تشریح حروف نقطه دار و بی نقطه پرداخته شده است.

حروف مجزا: عبارت از حروفی‌اند که در ساختار کلمات در شروع کلمه به شکل جداگانه می‌آید، در وسط کلمه با حرف قبلی به شکل وصل شده و با حرفی که بعد از حرف مجزا میاید هیچگاه وصل نمی‌شوند. در آخر کلمه هم به شکل وصل شده و هم به شکل جداگانه میایند. حروف مجزا هفت حرف میباشند.

در این ویدیو به تشریح حروف مجزا در زبان دری پرداخته شده است.

حروف متصل و مستقل: بر اساس قابلیت وصل شدن حروف با حروفی که قبل و بعد از حرف در یک کلمه میایند تعریف می شوند. همچنان برای حروف متصل و مستقل می توانیم حروف نیمه و پوره نیز بگوییم.

حروف کامل: همان شکل اولیه حرف را کامل یا مستقل میگویند؛ مثلا: ب، پ، ج، ف، ی.

حروف متصل: هرگاه حروف در ساختار کلمات ( شروع، وسط و آخر) با حروف قبل و بعد از خود وصل شوند را حروف متصل یا وابسته میگویند با استثنای اینکه اگر قبل ازحرف در کلمه یک حرف مجزا باشد؛ مثلا: حرف (ک) در کلمات:کتاب، مکتب، کوچک و کودک.

جدول ذیل نشان دهنده اشکال نوشتاری مختلف حروف در آغاز، وسط و آخر کلمات می باشد. (برای دانلود، روی تصویر کلیک نمایید.)

در این ویدیو به تشریح حروف نیمه و پوره پرداخته شده است.

صامت‌ها و مصوت‌ها در زبان دری: الفبای دری از نگاه صدای حروف به دو دسته‌ای صامت‌ها (همخوان‌ها یا بی‌صدا) و مصوت‌ها (صدادارها) تقسیم شده‌اند.

صامت‌ها: صداهایی استند که در تولید آنها جریان هوا در مسیر گفتاری(لب ها، دندان و زبان) با موانع  برخورد می کند. در زبان دری، سی و یک صامت وجود دارند.

صامت ها بدون کمک مصوت ها قابل تلفظ نیستند.

مصوت‌ها(صدادارها): صداهایی هستند که در تولید آنها جریان هوا بدون مانع از دهن عبور می کنند. در زبان دری دو نوع صدادار وجود دارد که قرار ذیل می باشند.

1- مصوت‌های کوتاه: عبارت از حرکت زبر، زیر و پیش(ــَـ، ــِـ، ــُــ) استند که روی حروف بی صدا قرار گرفته و صدا تولید می کنند و در نوشتار رسمی حذف می شوند.

مثلا: قَلَم، کِتاب، بُزُرگ

2- مصوت های بلند: صداهای هستند که با حروف (ا، و، ی) نشان داده می شوند، و با آمدن این صدا ها در کلمات هجا ها تشکیل میشوند. ترکیب مصوت ها با صامت ها باعث تشکیل کلمات و ایجاد معنی در زبان میشود. مثلا: در کلمه ای کتاب:

در دو ویدیوی ذیل نیز به تشریح عملی حروف صدا دار (مصوت) و حروف بی صدا (صامت) در الفبای دری پرداخته شده است.

مصوت‌ها:

صامت‌ها: