الکتروسکوپ (Electroscope):  وسیله ای است برای تشخیص چارچ های برقی در یک جسم استفاده می گردد.

تیوری ساخت الکتروسکوپ برمی گردد به قوه جذب و دفع بین چارچ های مختلف، طوری که چارچ های همنوع یکدیگر را دفع و چارچ های مخالف یکدیگر را جذب می نمایند.

در شکل دیده می شود که چارچ های مثبت یکدیگر را دفع و چارچ های مثبت و منفی با قرار گرفتن در مقابل هم جذب می شوند.

الکتروسکوپ در ابتدا توسط دانشمندی بنام ولیام گیلبرت در سال 1600م ساخته شد. او این دستگاه را به منظور استفاده در تجارب ساخت که با چارچ های برقی سرورکار داشت. الکتروسکوپ ولیام بنام (Versorium) یاد می شد که متشکل از یک سوزن فلزی بود که بالای یک محور می چرخید.

الکتروسکوپ برگه طلا(Gold leaf electroscope)

این نوع الکتروسکوپ بیشتر معمول می باشد که برای اولین بار درسال 1787 توسط عالم انگلیسی بنام Abraham Bennet ساخته شد. در اینوع الکتروسکوپ می توانیم برگه های طلا را با المونیوم عوض نماییم.

ساختار فیزیکی الکتروسکوپ با ورق های طلا یا المونیوم شامل بخش های ذیل می گردد:

• صفحه فلزی مسی که اجسام چارچدار به آن نزدیک می شود.
• میله فلزی که صفحه فلزی مسی و ورق های نازک طلا یا المونیوم را با هم مرتبط می سازد.
• برگه های نازک طلا یا المونیوم که در انجام میله فلزی نصب شده اند.
• ظرف شیشه ای عایق که میله فلزی و برگه های نازک فلزی داخل آن قرار داده می شود.
• سرپوش عایق که در دهانه ظرف شیشه قرار داده می شود و میله فلزی از آن عبور داده می شود.

الکترسکوپ با برگه های نازک فلزی چگونه کار می کند؟

وقت جسم دارای چارچ مثبت به آن نزدیک می شود:

در این حالت الکترون های میله فلزی به طرف جسم چاچدار جذب شده و سبب می گردد که میله فلزی و ورق های نازک طلا یا المونیوم دارای چارچ های همنوع مثبت شوند در این حالت برگه های نازک فلزی از هم دور شده و به طرف بالا کشانیده می شوند تا زمانیکه جسم چارچدار از  صفحه الکتروسکوپ دور نشده به همان حالت باقی می مانند، هرگاه جسم چاچدار را دور بسازیم الکترون ها به حالت اولی برگشته و ورق های نازک فلزی نیز به حالت اولی خود بر می گردد. طور مثال این ارزیابی را می توانیم با مالش دادن یک میله شیشه ای با پارچه ابریشمی انجام بدهیم، طوریکه در اثر مالش الکترون ها از شیشه توسط پارچه ابریشمی جذب شده و میله شیشه ای دارای چارچ مثبت می شود و با نزدیک ساختن آن به صفحه الکتروسکوپ می توانیم موجودیت چارچ ها را در میله شیشه ای برسی نماییم.

وقت جسم چاچدار منفی به آن نزدیک می شود:

در این حالت الکترون های اضافی از جسم چارچدار منفی توسط هسته های اتوم های میله فلزی جذب شده و اندازه چارچ های منفی در برگه های نازک فلزی بیشتر شده که بازهم سبب می گردد چارچ های همنوع یکدیگر را دفع نمایند و برگه های نازک فلزی از هم دور شوند. تا زمانیکه جسم چارچدار منفی به صفحه الکتروسکوپ نزدیک باشد، برگه ها از هم دور قرار دارند و با برداشتن جسم چاچدار منفی دوباره تعادل چارچ های منفی در الکتروسکوپ به میان آمده و برگه ها نازک فلزی به حالت اولی خود بر می گردند. طور مثال این ارزیابی را می توانیم با چارچ کردن پقانه از طریق مالش دادن با یک تکه پشمی و یا موی سر خود انجام بدهیم که در این حالت پقانه دارای چارچ منفی شده و سبب می گردد الکترون های بیشتری را به الکتروسکوپ انتقال دهد.

در کل گفته می توانیم که الکتروسکوپ فقط موجودیت چارچ های برقی را در یک جسم تشخیص داده اما نوعیت چارچ را نمی توان تعیین کرد.

در این ویدیو به نحوه ساخت الکتروسکوپ با ورق های نازک المونیوم پرداخته شده است که چطور می توانیم با استفاده از وسایل ساده آنرا بسازیم.

الکتروسکوپ پیت بال(Pith ball)

نوع دیگری از الکتروسکوپ که بنام پیت بال (Pith ball) یاد می شود که توسط عالم انگلیسی بنام John Canton در سال 1754 م اختراع گردید.

الکتروسکوپ پیت بال متشکل از یک و یا دو توپک عایق می باشد که توسط یک نخ ابریشمی یا سیم نقره ای از طریق یک پایه عایق آویزان می باشند و با نزدیک ساختن اجسام چاچدار به حرکت می آید. توپک ها از مواد سبک عایق مانند کارک یا پلاستیک ساخته می شوند.