حس بویایی با گیرنده های بویایی (Olfactory Nerve) که در انتهایی حفره بینی قرار دارند شروع می شود. هنگامی که ما از طریق بینی بو می کنیم یا استنشاق می کنیم، برخی مواد موجود در هوا به این گیرنده ها متصل می شوند، این اتفاق باعث می شود سیگنالی را تحریک کند که این پیام را به پیازهای بویایی منتقل می کند. پیاز های بویایی سیگنال ها را به سمت اعصاب بویایی که در قشر مغز قرار دارند ارسال می کنند،‌ عصب بویایی عامل اصلی تشخیص بو میباشد. حس بویایی نزدیک ترین ارتباط را با حافظه دارد. حس بویایی انسان قویتر از حس چشایی میباشد.

بوهای مواد با توجه به منشأ ترکیبات شان مختلف اند. به عنوان مثال: گل ها معمولا به عنوان خوشبو و شیرین توصیف میشوند در حالیکه تخم گندیده و یا بعضی مواد کیمیاوی بوی نامطبوع دارند. حس بویایی قادر به تشخیص بوهای مختلف با توجه به شدت فرکانس و نوع مواد بو دهنده است.

بینی(Nose)

بینی عضو اصلی حس شامه بوده که عملکرد اصلی بینی، تشخیص بوی مواد با استفاده از گیرنده های بویایی که در داخل آن قرار دارد، انجام می شود.

بینی از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

1. بینی داخلی (Internal Nose)
2. بینی خارجی (External Nose)

بینی داخلی: شامل اجزای ذیل می باشد:

تیغه بینی یا سپتوم (Septum): تیغه ای است نازک که در وسط بینی قرار دارد و به عنوان جدا کننده دو حفره بینی عمل می کند. که از انساج مانند کارتیلاژ یا استخوان تشکیل شده است.

گیرنده های بویایی (Olfactory Receptors):‌ گیرنده های بویایی در سقف بینی و نزدیک مجرای انتهایی که به حلق ختم میشود قرار دارد که با اتصال با مالیکول های بوی دهنده و انتقال پیام عصبی به مغز، کمک می کند.

غشایی بینی(Mucous Membrane): این غشا تحت مخاط قرار دارد و مالیکول های بویایی را به گیرنده های بویایی هدایت می کند، همچنان برای گرم کردن و تصفیه نمودن هوا قبل از ورود به شش ها نیز نقش دارند.

بینی خارجی:‌ این بخش شامل اجزای ظاهری بینی است که میتوان آن را توسط چشم دید.

اناتومی بینی انسان:

در ویدیو-انیمیشن ذیل در مورد ساختار داخلی بینی و کارکرد آنها توضیح داده شده است.

برای درک بهتر اهمیت حس بویایی می توانیم فعالیت اجرا شده در این ویدیو را با دانش آموزان کار نماییم.