تعریف: مایکروسکوپ از دو کلمه یونانی (مایکرو – Micro) به معنی کوچک و (اسکوپ – scope) به معنی دیدن گرفته شده است بنا مایکروسکوپ وسیله ای است که برای نشان دادن اشیا و یا موجودات کوچکی استفاده می شود که توسط چشم عادی قابل دید نمی باشند. مایکروسکوپ‌ها به دانشمندان برای مطالعه مایکروارگانیسم‌ها (موجودات زنده زره بینی)، حجرات، ساختارهای کریستالی و ساختارهای مولکولی کمک می‌کنند. انواع مختلف مایکروسکوپ ها نظر به ساحه کاربردشان وجود دارد. مانند: مایکرسکوپ بیولوژی، مایکروسکوپ متالورژی، مایکروسکوپ الکترونی، مایکروسکوپ اشعه ایکس و غیره.

قبل از اختراع مایكروسكوپ در اواسط قرن هفدهم، مشاهده ی حجره مقدور نبود، زیرا حجره واحد بسیار كوچك است كه با چشم غیر مسلح، قابل دید باشد. رابرت هوك برای اولین بار در سال 1665 زیر مایكروسكوپ ابتدایی كه خود ساخته بود، حجره های مرده نباتی را در برش های چوب پنبه مشاهده كرد. این حجرات میان خالی و متصل به هم، شكل لانه ی زنبور را داشتند و هوك آن ها را “حجره” نامید كه در زبان لاتین مفهوم اتاق كوچك دارد.

تصویر ذیل نشان دهنده مایکروسکوپ می باشد که توسط رابرت هوک ساخته شده است.چند سال بعد از اختراع رابرت هوک، طبیعت شناسی به نام آنتونی وان لیوون هوک حجره های زنده را، در قطره های آب که از برکه برداشته بود، زیر میکروسکوپ مشاهده کرد و آن ها را جانوران کوچک نامید.

لیوون هوک توانست 419 نوع مایکروسکوپ و عدسیه بسازد. او هر بار که عدسیه یا مایکروسکوپ بهتری می ساخت، می توانست مایکروارگانیسم های کوچکتری را ببیند.

لیوون هوک در سال 1683 میلادی، عدسیه دیگری ساخت كه می توانست ذرات خیلی خیلی كوچك را نشان دهد. وی فكر می كرد كه این ذرات خیلی كوچك باید موجودات زنده ای باشند. ولی آن ها به قدری كوچك بودند كه فقط مثل نقطه ها و میله های كوچكی به نظر می آمدند. او نمی توانست عدسی دیگری بسازد كه آن قدر قوی باشد كه بتواند آن ها را واضح نشان دهد. این بود كه ناچار مطالعه ی آن ها را رها كرد.

بعد ها این ذرات كوچك را كه او نخستین بار دید، باكتری نامیدند. باكتری از واژه ای یونانی به معنی میله ی كوچك گرفته شده است. لیوون هوك نخستین كسی بود كه میكروب ها را دید، و تا صد سال بعد هیچ كس دیگری پیدا نشد كه بتواند كاری بهتر از او انجام دهد. سر انجام، در سال های 1780 میلادی، اوتوفریدریك مولر، زیست شناس دانماركی ترتیبی داد كه میكروب ها اندكی واضحتر نشان داده شوند. او نخستین كسی بود كه تلاش کرد تا باكتری ها را برحسب شکل های متفاوت، به گروه های مختلف تقسیم كند.

در ذیل شکل یکی از مایکروسکوپ های ساخته شده توسط لیون هوک نشان داده شده است.چنانچه قبلا ذکر گردید انواع مختلف از مایکروسکوپ ها نظر به ساحه کاربرد آنها ساخته شده اند. در مکاتب بیشتر از مایکروسکوپ های ساده مانند زره بین های دستی که تشکیل شده از یک دسته و یک عدسیه می باشند ویا مایکروسوپ های ساده و مرکب نوری یا برقی استفاده می شوند که قرار ذیل به تشریح آنها پرداخته شده است.

زره بین یا عدسیه دستی به عنوان یک مایکروسکوپ ساده: از این نوع زره بین بیشتر در ساعت سازی و ساخت جواهرات کار گرفته می شود تا اجزای کوچک آنها را به وضاحت قابل دید بسازند و نصب نمایند. همچنان در لابراتوار های مکاتب برای بزرگنمایی حشرات، موجودات زنده خورد و سایر اجسام خورد در اجرای تجارب استفاده می گردد.

مایکروسکوپ نوری(Optical microscope): یکی از انواع مایکروسکوپ های می باشد که بیشتر در لابراتوار های مکاتب و کلینیک ها استفاده می شود. اینوع مایکروسکوپ ترکیب از چند عدسیه می باشد که برای نمایش اجسام زره بینی که توسط چشم غیر مصلح قابل دید نیستند، استفاده می گردد. منبع نوری برای آن شعاع آفتاب و یا نور افگن های برقی می باشند. توسط این نوع مایکروسکوپ مشاهده حجرات حیوانی، نباتی و وسایر مایکرو ارگانیزم ها قابل برسی و مشاهده می باشند.

تصویر مایکروسکوپ نوری مرکب با تشریح اجزا و بخش های مختلف آن قرار ذیل می باشد.

برای دسترسی به تشریحات عملی بخش های مختلف مایکروسکوپ و بسته بندی آن، بیننده ویدیو های ذیل باشید.

ویدیوی اول: در این ویدیو ساختار فیزیکی و اجزای تشکیل دهنده مایکروسکوپ با ذکر نام و کاربرد آنها تشریح گردیده است.

ویدیوی دوم: در این نحوه بسته بندی اجزای مایکروسکوپ در صورت ضروت به تبدیل نمودن و یا بسته بندی یک مایکروسکوپ جدید، خلاصه تشریح شده است.