موارد پیشنهادی برای آموزش جدول‌دورانی‌عناصر
آموزش جدول‌دورانی‌عناصر برای دانش‌آموزان در آغاز می‌تواند چالش‌زا باشد. یک جدول حاوی 118 عنصر و آن هم با تفصیل کم و بیش مرتبط با مشخصات هر عنصر، اما با درنظرداشت تعداد از روش‌ها و فعالیت‌های مشخص، می‌توانیم این آموزش را تسهیل نموده و حتی جالب بسازیم.
قرار ذیل به تعدادی از روش‌ها و فعالیت‌هایی اشاره می‌کنیم که می‌توانند، کمک کننده باشند.
1.تمرکز بر معرفی مفاهیم کلیدی جدول تناوبی:
- ساختار جدول‌تناوبی: برای شاگردان توضیح دهید که عناصر در جدول دورانی براساس ازدیاد نمبراتومی‌شان، ترتیب شده‌اند.
- گروه‌ها و دوره‌ها: گروه‌ها(ستون‌های عمودی جدول)، دوره‌ها(قطارهای افقی جدول) برای شاگردان توضیح داده شود و بیان گردد که عناصر شامل عین گروه به لحاظ خواص کیمیاوی مشابه هستند.
- انواع عناصر: برای شاگردان توضیح داده شود که عناصر جدول عناصر شامل سه دسته عمومی: فلزات، غیرفلزات و شبه‌فلزات می‌باشند. درمورد مشخصات هر بخش معلومات دهید.
- در مورد کاربرد عناصر در زندگی روزمره توضیح دهید.
2. ایجاد فضای جالب و تعاملی برای آموزش:
- استفاده از تصاویر و رنگ‌ها: جدول تناوبی را با رنگ‌های جذاب و تصاویر مرتبط با عناصر نمایش دهید. این کار به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا عناصر را بهتر به خاطر بسپارند.
طور مثال: در جدول ذیل تلاش شده تا با استفاده از رنگ‌ها، مشخصات عناصر برجسته‌سازی شود.
- بازی‌ها و فعالیت‌های تعاملی: از بازی‌ها، پازل‌ها و فعالیت‌های گروهی برای آموزش جدول دورانی استفاده کنید. مثلاً: می‌توانید بازی «پیدا کردن عناصر» را طراحی کنید که در آن دانش‌آموزان باید عناصر را براساس ویژگی‌هایشان پیدا کنند.
طورمثال: از شاگردان می‌خواهیم تا عنصر کاربن را با مشخصات آن در جدول پیدا کنند و مشخصات آن را بیان دارند.
- استفاده از نمونه‌های واقعی عناصر: تعدادی از عناصر را که عملاً می‌توانیم در دسترس داشته باشیم، برای شاگردان نمایش می‌دهیم و حتی از آنها می‌خواهیم که هر کدام‌شان نمونه‌ای از یک عنصر را به صنف بیاورد.
طول مثال: نمونه‌ای از کاربن(ذغال یا گرافیت)، فلز(مس، نقره، آهن، نیکل، جست) و غیره.
3. حفظ کردن جدول:
البته لازم نیست تا تمامی عناصر جدول را به صورت کامل حفظ کرد، ولی برای شناخت عناصری که بیشتر با آنها سروکار داریم و می‌خواهیم در حافظه داشته باشیم، روش های ذیل پیشنهاد می‌گردد.
- حفظ کردن به صورت گروهی یا دوره‌ای: از روش‌های حفظ کردن گروهی یا تناوبی استفاده کنید. به عنوان مثال، می‌توانید عناصر گروه‌های خاصی مانند فلزات‌القلی گروه اول اصلی (IA) یا هلوجن‌ها گروه هفتم اصلی(VIIA) را به صورت جداگانه حفظ کنید. برای این کار می‌توانید کارت‌های این گروه‌ها را به صورت جداگانه تهیه نمایید.
طول مثال: برای گروه فلزات‌القلی
- استفاده از حروف اختصاری: از حروف اختصاری یا جملات کلیدی برای حفظ کردن عناصر استفاده کنید. جملات کلیدی برای تعدادی از عناصر شامل عین گروه قرار ذیل می‌توانند باشند. شما می‌توانید خودتان جملات را به روش خود تنظیم کنید. این روش‌ها برای شاگردان کمک می‌کند تا عناصر شامل عین گروه را به شکل مرتبط حفظ کنند.
به مثال‌های ذیل توجه کنید، هر عنصر فقط با یک کلمه بیان شده است!
لیلی‌ناز که ربود سیسی فرانسوی را. برای فلزات‌القلی گروه اول اصلی (Li, Na, K, Rb, Cs, Fr).
به علی گفتم این تو نیستی. برای عناصر گروه سوم اصلی (B, Al, Ga, In, Tl, Nh).
کی است این روحانی. برای عناصر گروه اول فرعی (Cu, Ag, Au, Rg).
بی من کسی سر بالا رفت. عناصر گروه دوم اصلی(Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra).
- تهیه سمبول‌های عناصر به اشکال سه‌بُعدی: با استفاده از مواد مخلتف می‌توانید سمبول‌های هر عنصر را به شکل سه بُعدی تهیه و به دسترس شاگردان قرار دهید. همچنان این کار را می‌توانیم به عنوان فعالیت به خود شاگردان واگذار نماییم.
- حفظ کردن مرحله‌وار: با طرح یک برنامه منظم برای حفظ عناصر، می‌توانید 5 عنصر را در یک روز حفظ نمایید. برای این کار استفاده از کارت‌های کوچک مثلاً با برش دادن گروه‌ها از یک جدول چاپ شده، مؤثر می‌باشد. با این روش در جریان یک ماه قادر به حفظ کامل جدول خواهید شد.
برای شاگران تفهیم گردد که یادگیری جدول دورانی عناصر و حفظ آن زمان و حوصله‌مندی لازم دارد.