که وغواړو تاوتریخوالي تعریف کړو، نو ویلای شو چې تاوتریخوالی هغه ذهنیتونه، کړنې، جوړښتونه او پالیسۍ دي چې پخپله یا نورو ته فزیکي، رواني، ټولنیز او چاپیریالي زیان رسوي او د فردي او ټولنیزې پراختیا مخه نیسي. همدارنګه، تاوتریخوالی یو فردي یا ډله ایز عمل دی چې فزیکي یا رواني زیان رسوي او د نورو ارزښتونه زیانموي.

د تاوتریخوالي ډولونه

کله چې د تاوتریخوالي په اړه فکر کوو، دقیقاً د تاوتریخوالي مختلف ډولونه زموږ په ذهن کې راځي. خو په پیل کې تاوتریخوالی په دوو برخو ویشل شوی دی:

• ښکاره تاوتریخوالی
• لږ ښکاره تاوتریخوالی

ښکاره تاوتریخوالی: په دې ډول تاوتریخوالې فزیکي او رواني تاوتریخوالي شامل دي. لکه: وهل ټکول، شکنجه، ګواښ او داسې نور.

لږ ښکاره تاوتریخوالی: په دې ډول تاوتریخوالی کې جوړښتي تاوتریخوالی او ټولنیز/کلتوري تاوتریخوالي شامل دي.

پوړیز جوړښت ته ورته تاوتریخوالی: بې وزلي، نژادي توپیر، قومي او ژبني توپیر، د چاپیریال مسائلو ته بې پامي، له حقونو او آزادیو څخه بې برخې توب، د فردي او ډله ایزې ودې پر وړاندې خنډونه رامنځته کول.

ټولنیز/کلتوري تاوتریخوالی: منفي ذهنیتونه، د نه همغږۍ روحیه، بې توپیري او بې باوري او د احساساتو نه کنټرول.

دلته د تاوتریخوالي هغه ډولونو ته اشاره کوو چې ډیری وختونه په ښوونځیو کې لیدل کیږي:

فزیکي تاوتریخوالی: فزیکي تاوتریخوالی د ماشوم پر بدن په عمدي توګه د ځواک کارول دي چې د ټپي کیدو لامل کیږي. لکه: وهل ټکول، غوږ تاوول، سوځول او د ساه بندول.

په فزیکي تاوتریخوالی د تاوتریخوالي بیلابیل ډولونه  وجود لري: شکنجه، برید کول، په لغته وهل، وېښتان راښکل، په دره وهل، ګواښ او نور عوامل چې زده کوونکو ته زیان رسوي او د پرمختګ مخه یې نیسي.

جنسي تاوتریخوالی: جنسي تاوتریخوالی هغه تاوتریخوالی دی چې د یو شخص پر وړاندې د هغه د جنسیت له امله ترسره کیږي. دا مسله یو شخص مجبوروي چې د تاوتریخوالي، جبر، ګواښ، فریب، کلتوري تمو یا اقتصادي وسیلو له لارې د خپلې خوښې خلاف کار وکړي. که څه هم ډیری قربانیان او د جنسي تاوتریخوالي ژوندي پاتې شوي نجونې دي، خوهلکان هم پکې شاملیدی شي. له بده مرغه، جنسي تاوتریخوالی په مختلفو چاپیریالونو کې رامنځته کیدی شي، د ښوونځي په ګډون یا د ماشومانو پورې اړوند چاپیریالونه.

په دې حالت کې، جنسي تاوتریخوالی کیدای شي د مختلفو اشخاصو لکه ښوونکو، د ښوونځیو کارمندانو او حتی د هم عمره او نورو زده کونکو لخوا رامنځته شي. دا یوه حساسه او جدي موضوع ده او ډیرې پوهاوي او مخنیوي ته اړتیا لري.

له بی پامۍ زېږنده تاوتریخوالی: غفلتي تاوتریخوالی یا د ماشومانو اړتیاو ته بې پامي، د ماشوم فزیکي یا رواني اړتیاوو ته د ځواب ویلو دوامداره ناکامي ده، لکه د خواړو، کور، جامو چمتو کولو کې پاتې راتلل، غفلت او د ماشوم د عاطفي اړتیاوو پوره کولو کې د مسؤلیت نه منل.

رواني تاوتریخوالی: کله چې مور او پلار یا ښوونکی د ماشوم ذهني او ټولنیزې پراختیا ته زیان ورسوي یا د هغه د سخت رواني ټکان لامل شي، رواني تاوتریخوالی شمیرل کیږي. لکه: ماشوم ته بې پامي کول، هغه ته لږه مینه ښودل، د مینې یا دوه اړخیز احساساتو نه ښودل، ماشوم ته غوږ نه نیول، د هغه احساساتو نه درک، ژمنې ماتول او د خبرو پر مهال د ماشوم د خبرو غوڅول، د هغه شرمول او سپکاوی کول.

په لاندنۍ ویډیو کې د ټولګي کې د تاوتریخوالي او د هغې د ډولونو اړوند توضیحات ورکړل شوي.