په هر ټولګي کې داسې زده کوونکي شته چې اداره کول یې له نورو څخه ستونزمن دي. ځینې یې په ټولګي کې ډیر خوځیږي، ځینې یې خبرو ته غوږ نه نیسي، ځینې یې  له وار پرته خبرې کوي او ځینې یې د ښوونکي یا زده کوونکو سره سپک برخورد کوي.

د بې نظمه زده کوونکو د اداره کولو لپاره، تاسې کولای شئ له څو لارو چارو کار واخلئ:

• د روښانه پولو او قوانینو رامنځته کول: د روښانه عملي پولو او قوانینو ټاکل چې زده کوونکي باید پر اساس سم چلند وکړي.
• فعاله اړیکه: له زده کوونکو سره فعاله اړیکه ټینګول، د غوښتنو او اهدافو په اړه خبرې کول، او هغوی ته د خپلو اړتیاوو یا ستونزو د بیانولو فرصت ورکول.
• ملاتړ او لارښوونه: له زده کوونکو ملاتړ کول او د لارښوونو وړاندېز ورته کول ترڅو د هغوی سره د چلند په مدیریت او ښه کولو کې مرسته وکړي.
• د ټولګي مدیریت تخنیکونو کارول: د بېلګې په توګه، د ښوونځي له ارواپوهنیزو مشورو، ملاتړو ډلو یا ځانګړو تعلیمي برنامو څخه کار اخیستل کیدای شي.

خو تر ټولو مهمه خبره دا ده چې دا لارې چارې ښايي د بې نظمه زده کوونکو د مدیریت لپاره تر ټولو غوره لار نه وي. ځینې وختونه بېلابېلو چلندونو او حل لارو ته اړتیا وي. له همدې امله، د زده کړې د چاپېریال او زده کوونکو ځانګړو شرایطو ته ځان برابرول مهم دي.

ایا وهل او ټکول د زده کړې او په ټولګي کې د نظم د ټینګښت لامل کیږي؟

نه! هېڅکله نه! چیغې وهل، سپکاوی، ملنډي وهل، کنایه ویل، ملامتول، وهل، په ازموینه کې له ناکامۍ ویرول او نور… د زده کړې یا په ټولګي کې د نظم د ټینګښت لامل نه کیږي. کله چې یو زده کوونکی په یو ډول تاوتریخوالي سره منظم کیدو ته مجبور شي، هغه په هماغه شیبه کې د دې لپاره چې نور سپک نشي یا ونه وهل شي، د ښوونکي له خبري سر، نه غړوي. خو دا عمل باید هره ورځ تکرار شي، ځکه چې زده کوونکي اصلاً قانون یا اصول نه دي زده کړي، یوازې ترې غوښتل شوي چې د ښوونکي غوښتنې ته سر ټیټ کړي او تسلیم شي. دا موضوع په اوږد مهال کې دوه پایلې لري: یا به زده کوونکی دا زده کړي چې تل د زور پر وړاندې باید سر ټیټ کړي او یا به هېڅکله قانون ته درناوی زده نه کړي. ځکه دی پر دې ندی پوهول شوی چې هره اداره خپل ځانګړي قوانین لري او باید مراعات شي. زده کوونکي په دې باور دي، هغه ښوونکی چې د نظم او ډسپلین د ټینګښت لپاره ډیر له وهلو او ټکولو څخه کار اخلي، په حقیقت کې د ټولګي د کنټرول یا اداره کولو وړتیا نه لري او په دې توګه خپله کمزوري پټوي.

همدا رنګه، که  وهل ټکول زده کوونکي اصلاح کولای، نو هېڅ استاد به اړ نه و چې هره ورځ زده کوونکي ووهي؛ په هماغه لومړی ځل وهل کېدو به لارې ته راغلی  وای. خو داسې نه ده، ځکه زده کوونکي وایي: “هغه استاد چې له ناوړه چلند کوي او سپکاوي ډکو الفاظو یا وهلو ټکولو کار اخلي، موږ یې د درس په ساعت کې لا ډېره ګډوډي او یا لوبې کوو.” په پای کې، وهل ټکول د دوی د مقاومت او یا بې پروايي لامل ګرځي او بې له شکه د استاد سره کرکې، د هغه له درس څخه د تېښتې، یا متقابل غبرګون او غچ اخیستنې ته لاره هواروي. ځکه زده کوونکي وایي چې له ګواښونو سره خپل زړورتیا او انګیزه له لاسه ورکوي او له ښوونځي څخه زړه توري کیږي.

همدا رنګه زده کوونکو ویلي چې د ښوونکو هڅونه دوی ته د پرمختګ او درس ته د پاملرنې انګیزه ورکوي. دوی حتی څرګنده کړې، هغه ښوونکې یې نه خوښېږي چې وایي :« تاسو به هېڅ ځای ته ونه رسېږئ». او دا موضوع د زده کړو د دوام په برخه کې د دوی د بې علاقګۍ لامل بولي.

له همدې امله، زموږ درانه ښوونکي باید هڅه وکړي چې د خپلو زده کوونکو د زده کړو او ښوونې د دوام په پار د اوس او راتلونکي لپاره د زړه ورتیا لامل شي، نه دا چې خدای مه کړه، په زده کوونکو کې د بي زړه په رامنځته کولو سره د دوی راتلونکې د ناخوالو په لور سوق کړي. او همدا رنګه له نامطلوبو کړنوله کبله د غوره راتلونکي لپاره د دوی هیلې له منځه یوسي.

په لاندنۍ ویډیو کې هم په ټولګي کې د فزیکي سزا او د هغې د پایلو په اړه بحث شوی دی.

له شورماشوره یو ډک ټولګی څنګه غلی کړو؟

ځینې ګران ښوونکي د لوست په لومړیو اونیوکې له ځینو داسې حالتونو سره مخ کېږي چې پر زده کوونکو د قابو چل نه ورځي. دلته د داسې ټولګیو لپاره څو اغېزناکه لارښوونې راوړل شوي دي.

• په ټولګي کې شور او غالمغال: دا هغه ستونزه ده چې هر ښوونکې لږ تر لږه یو ځل په خپل تدریسي ژوند کې په یقیني توګه تجربه کړې ده، نو دا عامه ستونزه څنګه په درسي ټولګیو کې مدیریت کړو؟ په دې برنامه کې به د هغوعامو تېروتنو اړوند خبرې وکړو چې ځینې ښوونکي یې کوي او بیا به څو لارښوونې چې تاسې کولای شئ په خپلو ټولګیو کې یې وکاروئ ذکر کړو.
• پر زده کوونکو چیغې وهل: د لومړي ځل لپاره کله چې تدریس پیل کړئ، وبه ګورئ چې  له سرزورو زده کوونکو سره مخ یاست. په پیل کې کله چې هغوی ستاسې غوښتنه ونه مني، تاسې چیغې وهئ. او که بیا هم د ښوونکي خبره ونه مني، عملي یې نه کړي، نو تاسي د ښوونکي په توګله لا په لوړ غږ چیغې وهئ تر هغې چې پخپل ټول توان په لوړغږ چیغې کړئ. لکه: “آرام شئ!” “مهرباني وکړئ آرام شئ!” “ټول دې آرام وي!” او له همدې امله، پر هغوی چیغې وهل نه یوازې تاسې ته زیان رسوي، بلکې هغوی ته دا مفکوره هم ورکوي چې لوړ غږونه د جګړې په څیر دي او هغوی ښوونکی ته ډیر بې پامي کوي.
• هغه زده کوونکي چې ډیر شورماشور جوړوي، له ټولګي څخه بهر ویستل: موږ ټولو دا کار کړی ترڅو هغه زده کوونکي چې ډیر شورماشور جوړوي، بل ځای ته ولېږو. یا ووایو: “زما له ټولګي څخه ووځه!” که څه هم په ظاهره یوه بریالۍ ستراتیژي ښکاري. خو هغه پیغام چې موږ په حقیقت کې زده کوونکو ته لیږدوو، دا دی چې زه نشم کولای تاسې کنټرول کړم، نو غواړم تاسې هغه چا ته ولېږم چې تاسې کنټرول کولای شي. دا یوازې دا ښیي چې موږ د یوه ښوونکي په توګه خپل ټول اعتبار له لاسه ورکړی دی. نو اوس پوښتنه دا ده چې څنګه کولای شو خپل ټولګی کنټرول کړو؟ که دا دوه عامې حل لارې کار ونه کړي؟ ناهیلي کېږئ مه ځکه دلته زموږ د ټولګي مدیریت ښه کولو لپاره څو لارښوونې شتون لري.
• تقابلي څرګندونې: دا پدې مانا ده چې تاسې د هغو شیانو په اړه خبرې کوئ چې ناسم پرمخ ځي. لکه: “ولې تل ناوخته راځې؟” “ولې تل دومره شورماشور کوې؟” تاسې زده کوونکي په ناسم کارونو تورنوئ او د دې کارونو له امله ورته ګوت څنډنه کوئ. د هغو کړنو په اړه خبرې کوئ چې نه غواړئ ویې وینئ. د زده کوونکو دا شان کړنو ته وده مه ورکوئ او هغه څه چې غواړئ یې وکړئ، دا دي چې زده کوونکو ته هغه کارونه ورپه یاد کړئ چې سم یې کوي او نور هغوی ته هڅوئ ترڅو هغه ترسره کړي! لکه: ” ډیر خوښ یم چې پر وخت راغلي یئ او  وینم چې قلمونه هم لري،  ډیر ښه!” “ډیره مننه چې پر وخت راغلئ، دا کار مو ډیر دستاینې وړ دی.” دا ډول څرګندونې به هغه کړنو ته وده ورکړي چې غواړو ویې وینئ.