تعریف: مایکروسکوپ له دوو یوناني کلمو ( مایکرو micro)  د کوچنی او (سکوپ scope ) ليدل معنی لري اخيستل شوي نو مایکروسکوپ هغه وسیله ده چې د شیانو یا کوچنیو موجوداتو ښودلو لپاره کارول کیږي چې په سترګو نه لیدل کیږى.

مایکروسکوپونه د ساینس پوهانو سره د مایکرو ارګانیزمونو (زره بينې ژوندي موجوداتو)، حجرو، کرسټالې جوړښتونو او مالیکولې جوړښتونو په مطالعه کې مرسته کوي.

بیلابیل ډولونه مایکروسکوپونه شتون لري چې د دوی د کارونې په ساحه پورې اړه لري. لکه: بیولوژیکي مایکروسکوپ، متالوژى مایکروسکوپ، الکتروني مایکروسکوپ، د ایکس رې مایکروسکوپ او داسې نور.

د ١٧م  پیړۍ  په مینځ کې د مایکروسکوپ اختراع دمخه، دا ممکنه نه وه چې د حجرې څارنه وکړي ځکه چې حجره ډیر کوچنۍ واحد ده چې په سترګو نه  لیدل کیږي.

رابرټ هوک د لومړي ځل لپاره په 1665 کې  لومړني مایکروسکوپ  چې خپله يې جوړ کړې وو د مالوچو په ټوټو کې  مړ شوي نباتې حجرې ولیدل.

دا حجرې چې منځ يې تش او یو بل سره تړلي وي د مچیو ځالو شکل يې  درلود او هوک ورته “حجره” ویله چې په لاتین کې د کوچنۍ خونې معنی لري.

لاندې انځور د رابرټ هوک لخوا جوړ شوی مایکروسکوپ ښیي.

د رابرټ هوک له اختراع څخه څو کاله وروسته، د انتوني وان لیوین هوک په نوم یو طبیعت پوه د اوبو په څاڅکو کې ژوندي حجرې ولیدلې چې  د حوض څخه يې  اخیستې وي او د مایکروسکوپ لاندې يې وليدې او هغو یې کوچنې حیوانات ونومول.

لیون هوک توانېدلی و 419 ډوله مایکروسکوپونه او لینزونه جوړې کړي. هر ځل چې هغه یو ښه لینز یا مایکروسکوپ جوړو، کولی يې شو چې کوچني مایکروارګانيزمونه وګوري. په 1683 کې، لیون هوک یو بل لینز جوړ کړ چې کولی يې شو خورا کوچني ذرات ښکاره کړي. هغه فکر کاوه چې دا خورا کوچني ذرات باید ژوندي موجودات وي. مګر دوی دومره کوچني وي چې یوازې د کوچنیو نقطو او ریښو په څیر ښکاريدلي. هغه نشو کولی یو بل  دومره پیاوړی لينز جوړ کړي چې دوی په روښانه توګه وښيي. له همدې امله هغه اړ شو چې د دوی زده کړې پریږدي. وروسته، دا کوچني ذرات چې هغه د لومړي ځل لپاره ولیدل د باکتریا په نوم یاد شول. باکتری له یوې یوناني کلمې څخه اخیستل شوې چې د کوچني میل یا لرګي معنی لري. لیون هوک لومړنی کس و چې مایکروبونه یې ولیدل، او د سلو کلونو لپاره بل څوک ونه موندل شو چې د هغه څخه ښه کار وکړي.

په اخر کې ، په ١٧٨٠ کې ، ډنمارکي بیولوژیست اوټو فریدريک مولر د مایکروبونو لپاره ترتيب جوړ کړ چې لږ څه روښانه وښودل شي. هغه لومړنی کس و چې باکتریا یې د مختلفو شکلونو له مخې په مختلفو ډولونو وویشله.

لاندې د یو مایکروسکوپ عکس دی چې د ليون هوک لخوا جوړ شوی

لکه څنګه چې مخکې یادونه وشوه، بیلابیل ډولونه مایکروسکوپونه شتون لري چې د دوی د کارونې په ساحه پورې اړه لري. په ښوونځیو کې، ډیر ساده مایکروسکوپونه کارول کیږي، لکه په لاس کې نیول شوي دوربینونه، چې یو لاستٸ(دسته) او لینز لري، یا ساده او مرکب نورى یا بریښنایی مایکروسکوپونه چې لاندې تشریح شوي.

زره بين یا لاسي لینز د ساده مایکروسکوپ په توګه: دا ډول زره بين اکثرا د ساعت جوړولو او په ګاڼو (جواهرات) جوړولو کې کارول کیږي ترڅو د دوی کوچني اجزا په څرګند ډول نصب کړي.

دا د ښوونځي په لابراتوارونو کې د تجربو په ترسره کولو کې د حشراتو، کوچني ژوندی موجوداتو او نورو کوچنيو توکو د غټ ښودلو لپاره هم کارول کیږي.

نورى مایکروسکوپ (Optical microscope): دا د مایکروسکوپونو یو ډول دی چې ډیری وختونه د ښوونځیو او کلینیکونو په لابراتوارونو کې کارول کیږي.

دا ډول مایکروسکوپ د څو لینزونو ترکیب دی چې د کوچنيو زره بيني شیانو د ښودلو لپاره کارول کیږي چې په سترګو نه ليدل کیږي. د دې لپاره د رڼا سرچینه د لمر وړانګې یا برقی رڼا اچونکې دي. د دې ډول مایکروسکوپ په مرسته حیوانات، نباتات او نور مایکرو ارګانیزمي حجرو معاینه او مشاهده کیدی شي.

د مرکب نورى مایکروسکوپ انځور او د هغې د مختلفو برخو  تشریح په لاندې ډول ده.

د مایکروسکوپ د بیلابیلو برخو عملي توضیحاتو او د هغې بسته بندۍ ته د لاسرسي لپاره لاندې ویډیو وګورئ.

لومړۍ ویډیو: په دې ویډیو کې د مایکروسکوپ فزیکي جوړښت او جوږونکو برخو نومونو او کارولو سره بیان شوي.

دویمه ویډیو: په دې ویډیو کې د مایکروسکوپ د اجزاو د بسته بندۍ او د ضرورت په وخت کې د بدلولو او يا د نوى مايکروسکوپ بسته بندۍ طریقه په لنډه توګه بیان شوې ده.